hoge-bloeddruk

hoge-bloeddruk: 10 praktische tips & nuttige informatie

Gezonde bloeddruk

Bij iedere hartslag wordt bloed gepompt vanuit het hart door de bloedvaten van je lichaam. De functie van het bloed is zuurstof en voedingstoffen naar alle delen van het lichaam te vervoeren en afvalstoffen af te voeren. Op de wanden van de bloedvaten ontstaat door de kracht waarmee het vervoerd wordt een bepaalde druk: de bloeddruk. De druk is afhankelijk van de weerstand van de vaatwand samen met de kracht waarmee het hart het bloed door de vaten pompt. De bloeddruk wordt gemeten in millimeter kwikdruk, of mmHg.

De bloeddruk wordt op twee manieren gemeten:

  • De systolische bloeddruk (bovendruk)
    De systolische bloeddruk is beter bekend als de bovendruk. Deze meting laat zien welke druk het bloed op de vaten heeft op het moment dat het hart slaat. Op dat moment perst het hart veel bloed door de slagaders waardoor de druk op de vaatwanden hoger wordt. Een bovendruk van ongeveer 120 mmHg is normaal.
  • De diastolische bloeddruk (onderdruk)
    De diastolische bloeddruk, ook onderdruk genoemd, is de druk van het bloed op de vaten wanneer het hart in rust is en zich ontspant. Op dat moment neemt de druk op de vaatwanden af. Een gezonde persoon heeft een onderdruk van ongeveer 80 mmHg.
    Wanneer de bloeddruk wordt gemeten, worden zowel bovendruk als onderdruk gemeten en gerapporteerd als 120 boven 80, of 120/80 mmHg.
De bloeddruk is niet constant. Het schommelt gedurende de dag en wordt beïnvloed door lichamelijke activiteiten, stress of opwinding. Deze kunnen een (tijdelijke) stijging van de bloeddruk veroorzaken. Dit is echter normaal en duidt (nog) niet op een hoge bloeddruk.

Medicatie

De arts kan bepaalde medicatie voorschrijven die een bloeddrukverlagende werking heeft. Het kan gaan om bètablokkers, vaatverwijders en plastabletten. De bètablokkers hebben een remmende werking op het aantal hartslagen per minuut. Er wordt minder bloed door het lichaam gepompt met bètablokkers. Vaatverwijdende medicijnen zorgen voor meer ruimte in het bloedvat, waardoor de doorstroming van het bloed zal verbeteren. Het zorgt daarbij voor een lagere druk in de vaten. Plastabletten zijn vooral werkzaam in de nieren. Zij zorgen voor een verbeterde zoutuitscheiding. Dat gaat gepaard met veel vocht, wat via de urine wordt ‘geloosd’.
Er zijn ook voedingsupplementen verkrijgbaar die een gunstige werking op de te hoge bloeddruk kunnen bewerkstelligen. L-arginine verbetert de elasticiteit van het vaatstelsel en helpt de vaatwanden te ontspannen. Hierdoor wordt de bloeddruk verlaagd. Magnesium is een voedingsupplement die de gladde spiercellen in vaatwand ontspant die voor vaatvernauwing en verwijding zorgen. Een disbalans hierin leidt tot hartritmestoornissen. Vitamine C kan eveneens een voedingssupplement zijn voor verlaging van de bloeddruk. Het verbetert de werking van de bloedvaten. (Een teveel aan vitamine C kan echter ook darmklachten veroorzaken!) Calcium kan de bloeddruk verlagen, net als het Co-enzym Q10 en kalium. Daarbij zijn essentiële vetzuren, zoals in de omega-3 en omega-6 vetzuren een belangrijke aanvulling als het om een gezonde bloeddruk gaat.
Let op, het is altijd verstandig om een arts te raadplegen wanneer de bloeddruk aan de hoge kant is. Ga niet zelf experimenteren met voedingsupplementen. Zorg voor een evenwichtige voeding en eet gevarieerd en met mate.

Meten is weten

Via het internet is het mogelijk de eigen bloeddruk te registreren en zodoende een goed overzicht van de ontwikkelingen bij te houden. Een grafiek geeft aan hoe je persoonlijke waarden zijn ten opzichte van de algemeen geaccepteerde grensvoorwaarden. Deze website heet mijnbloeddrukonline.nl. Op de website van de Hartstichting staat heel veel informatie over alle mogelijke soorten vaatziekten en een hoge bloeddruk. Ook kun je hier alle informatie over de werking van het hart vinden. Handig is de brochure ‘hoge bloeddruk’ van de Hartstichting, waarin veel suggesties staan over een juiste voeding.

Er zijn verschillende bloeddrukmeters in de handel verkrijgbaar. De meeste bloeddrukmeters hebben een geheugen waardoor je eenvoudig de statistieken bij kunt houden. Je kunt op deze manier wekelijks je bloeddruk meten. Het is altijd goed je bloeddruk te meten en er is geen leeftijd aan verbonden.

Een bloeddrukmeter is bijna overal verkrijgbaar, via internet en in de winkel. Gebruik de meter nadat je vijf minuten even rustig hebt gezeten. Zorg dat je in een rustige omgeving bent, zonder lawaai. Drink ervoor geen koffie en laat de sigaret ook even in het pakje. Je kunt je bloeddruk meten op elke arm. Het is normaal dat de bloeddruk steeds wijzigt. Ook is het vrij normaal dat een meting thuis meestal lager is dan bij de arts. Dit komt omdat de meting bij de arts voor veel mensen al een vorm van stress oplevert.

Ga een week lang meerdere keren per dag eens je bloeddruk meten en hou dit bij op de hierboven vermelde internetsite of in een boekje. Heb je te maken met een vreemde bloeddruk, maak dan een afspraak met je huisarts. Hij zal de meting opnieuw doen en indien nodig een behandeling met je doornemen.

Mogelijke oorzaken

Er zijn een aantal factoren die kunnen bijdragen tot het ontstaan van een hoge bloeddruk en er zijn twee soorten hoge bloeddruk. De eerste soort wordt de ‘essentiële hypertensie’ genoemd. Hierbij is eigenlijk geen oorzaak bekend. Er zouden erfelijke oorzaken kunnen zijn, bijvoorbeeld als er hoge bloeddruk in de familie voorkomt. De andere soort heet de ‘secundaire hypertensie’. De oorzaak van de hoge bloeddruk ligt ten grondslag aan een ziekte of een lichamelijke afwijking. Vaak heeft die ziekte of afwijking te maken met de nieren. Hieronder worden een aantal factoren opgesomd die kunnen bijdragen  tot een te hoge bloeddruk.

Leeftijd en geslacht

Oudere mensen hebben vaker een hoge bloeddruk. Daarbij blijken volgens onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in 2007 dat klachten met betrekking tot een te hoge bloeddruk meer bij vrouwen voorkomt dan bij mannen. Van de mannen boven de 65 jaar had 30% een hoge bloeddruk. Van de vrouwen boven de 65 jaar was dit 38%. 

Genetisch bepaald

Een hoge bloeddruk kan erfelijk zijn. Meestal zijn er dan onder de familieleden (bijvoorbeeld bij de ouders)meerdere klachten bekend die betrekking hebben op een hoge bloeddruk. Mensen van het negroïde ras hebben ook meer kans op een hoge bloeddruk. 

Lichamelijke oorzaken

Overgewicht, diabetes, jicht en nierziekten kunnen bijdragen aan een hoge bloeddruk. In het laatste stadium van een zwangerschap kan er een hoge bloeddruk optreden.

Stress

Langdurige of te veel stress kan leiden tot een te hoge bloeddruk.

Voeding

Alcohol en zout hebben invloed op een hoge bloeddruk. Er is uit onderzoek gebleken dat maar liefst 16% van hypertensie terug te voeren valt aan een bovenmatig alcoholgebruik. Een bovenmatig zoutgebruik zou ook kunnen leiden tot een hoge bloeddruk. Mensen die veel drop eten, lopen een verhoogd risico. Drop bevat glycyrrhizinezuur, wat de bloeddruk verhoogt. 

Hormonaal

Er zijn soms hormonale oorzaken aanwezig voor de hypertensie, zoals het Syndroom van Conn of een feochromocytoom. 

Roken

De vaatvernauwende werking van nicotine kan een oorzaak zijn van een hoge bloeddruk. Ook verhoogt de nicotine de hartslagfrequentie.

Naar de huisarts

Wanneer de bloeddruk boven de 140/90 mmHg is, doet men er zeer verstandig aan even de huisarts te bezoeken. Deze controleert de bloeddruk met een gevalideerd meetapparaat. Blijft de bloeddruk hoog, dan zal hij je doorverwijzen naar een specialist: de cardioloog. Deze zal onderzoeken of de hypertensie een gevolg is van een essentiële hypertensie of een secundaire hypertensie (zie tip 3). Is er geen duidelijke oorzaak te vinden, dan zul je een behandeling kunnen verwachten die alleen gericht is op het verlagen van de bloeddruk. Meestal worden medicijnen voorgeschreven (zie tip 6).

Tegenwoordig kan er ook een doorverwijzing naar de oogspecialist worden voorgesteld. De haarvaten in de ogen zijn vaak representatief voor de haarvaten in de rest van het lichaam en het kan hierdoor duiden op een ziekte die te maken heeft met het vaatstelsel. Er zal een bloedonderzoek worden uitgevoerd voor het stellen van de juiste diagnose. Er zal gekeken worden naar de voeding. Een dieet dat rijk aan magnesium en kalium is, en arm aan zout, heeft een gunstig effect op een te hoge bloeddruk. Minder gebruik van zout heeft meestal een positief effect bij patiënten die boven de 50 jaar oud zijn. Het eten van vette vis wordt eveneens aanbevolen. Eventueel wordt een voorgeschreven dieet aangevuld met voedingssupplementen (zie tip 6).

Sauna: relaxen of niet?

Veel mensen nemen tijd voor een sauna om te ‘onthaasten’. De bloeddruk daalt als men rustig en ontspannen is. Je zou denken dat de sauna een weldaad voor iemand met een hoge bloeddruk is: de hoge temperatuur in de sauna zorgt ervoor dat de bloedvaten (en vooral de vaatjes in de huid) zich verwijden. Het bloed ondervindt minder weerstand en heeft een groter stroomgebied. Hierdoor daalt de bloeddruk. Hoe hoger de bloeddruk, hoe sterker de daling.

De afkoeling veroorzaakt het tegenovergestelde. De bloedvaatjes vernauwen zich en het bloed ondervindt een grotere weerstand. Het gevolg hiervan is dat de bloeddruk stijgt. Bij mensen met een lage bloeddruk stijgt het bloed hoger dan bij mensen met een hoge bloeddruk. Dat klinkt dus erg goed. Toch is het niet zo eenvoudig als het klinkt. Het is belangrijk dat men zich in de sauna ontspant en rustig gedraagt. Het afkoelen dient volgens de speciale richtlijnen te gebeuren. Wie zich niet aan bepaalde richtlijnen houdt, zal zich helemaal niet prettig voelen na de sauna. Het saunabezoek kan dan een tegenovergesteld effect hebben omdat de bloeddruk door het niet opvolgen van de richtlijnen, enorme schommelingen moet doorstaan. Ga met een hoge bloeddruk daarom niet naar de sauna zonder een arts van te voren te raadplegen.

Serieuze aandoening

Hypertensie is op zich niet levensbedreigend. Een te hoge bloeddruk kan echter na verloop van tijd veel schade aanrichten in het lichaam, vooral aan de bloedvaten. Bij verwaarlozing kan men uiteindelijk overlijden door een hartaandoening, herseninfarct of nierfalen.

Schade aan het hart

Langdurige hypertensie kan leiden tot hartfalen. Het hart moet door de te hoge bloeddruk meer arbeid verrichten om het bloed (tegen een hogere weerstand in) door het lichaam te pompen. Het gevolg hiervan is dat de spierwand van de linkerkamer van het hart minder flexibel wordt. Het hart zal na verloop van tijd niet meer goed kunnen functioneren, wat uiteindelijk zal leiden tot hartfalen. Dit kan een dodelijke afloop inhouden of chronische problemen met het hart. Een te hoge bloeddruk verhoogt de kans op een hartaanval of een beroerte. Ook kan een langdurig hoge bloeddruk leiden tot hartritmestoornissen.

Schade aan de hersenen

Een hoge druk in de bloedvaten zorgt voor een verhoogde wandspanning. Dit verhoogt de kans op een hersenbloeding.

Schade aan de nieren

Een te hoge bloeddruk veroorzaakt schade aan de nieren. De nieren krijgen teveel eiwitten te verwerken waardoor ze beschadigd raken. Door deze beschadiging gaat de werking van de nieren steeds verder achteruit. Er kunnen chronische klachten ontstaan en de nierziekte kan uitmonden in een nierfalen. Hieraan kun je overlijden.

Sporten & bloeddruk

Regelmatig bewegen is gezond. Dit geldt voor iedereen, jong of oud, ziek of niet. Men voelt zich over het algemeen prettiger wanneer men regelmatig in beweging is. Het is ook gezond voor mensen met een hoge bloeddruk. Er zijn een aantal zaken die echter wel vermeld moeten worden. Bij inspanning zal de bloeddruk oplopen. Hoeveel de bloeddruk verhoogt, heeft te maken met de intensiteit waarmee de sport wordt bedreven en de daarbij ingeschakelde spiergroepen. Uit onderzoek is gebleken dat de hypertensie na afloop van een training wel verlaagt. Deze daling komt de gezondheid van iemand met een te hoge bloeddruk ten goede.

Iemand met een hoge bloeddruk moet zich regelmatig laten checken. In overleg met de arts kan besproken worden of men aan intensieve sporten kan deelnemen, zoals squash, tennis of hardlopen. Is de bloeddruk echter aan de riskant hoge kant, dan kan men kiezen voor andere sporten als yoga, tai-chi, golf of andere aanverwante sporten. Het hoeft niet per se een sport te zijn om te bewegen. Je kunt ook kiezen voor wandelen of fietsen.

Het is gebleken dat duurtraining een gunstig effect heeft op het verlagen van de bloeddruk. Het gaat dan overigens helemaal niet om intense sporten, maar juist om de matig intensieve trainingsprogramma’s. Balsporten worden afgeraden bij ernstige gevallen van hoge bloeddruk. Dit heeft naast de zware lichamelijke inspanning ook alles te maken met spanning bij de competitiedrang.

Kies een sport of beweging die bij je past en die je langere tijd leuk zult vinden (en dus zult volhouden). Neem bij een hoge bloeddruk contact op met de huisarts en vraag of de gekozen sport past bij je persoonlijke situatie. Dit is zeker belangrijk wanneer er sprake is van bloeddrukverlagende medicatie. Begin langzaam en bouw de inspanning en duur van de sportactiviteit langzaam en geleidelijk op. Laat je bloeddruk regelmatig controleren.

Rust uit wanneer de activiteit te inspannend wordt: luister goed naar je lichaam. Is sporten niet jouw ding? Ga dan iedere dag een half uurtje beweging in iets anders zoeken, zoals tuinieren, op de fiets boodschappen doen of een boswandeling maken.

Te hoge bloeddruk

Er is sprake van een hoge bloeddruk als de bovendruk boven de 140 mmHg uitkomt, of als de onderdruk hoger is dan 90 mmHg. Het hangt echter wel af van verschillende factoren als leeftijd, ziektes en andere zaken. Voor patiënten met diabetes, nierziekten en hart- en vaatziekten kunnen andere waardes gelden (meestal 130/80 mmHg).

Een te hoge bloeddruk wordt ook ‘hypertensie’ genoemd. Een diagnose moet gebaseerd zijn op meerdere metingen van de bloeddruk. Er wordt per keer twee keer gemeten aan dezelfde arm, met een tussentijd van 1 of 2 minuten. Hiervan neemt men de gemiddelde waarde. Indien er sprake is van een lichte verhoging, worden de metingen, verspreid over een aantal maanden, nog eens minimaal drie keer gedaan. De diagnose bestaat daarnaast uit het maken van een zogenaamd ‘risicoprofiel’. Er wordt hierbij gekeken naar een aantal factoren als: leeftijd, geslacht, roker ja/nee, glucosegehalte, cholesterolwaarden, geschiedenis van ziekten in de familie, alcoholgebruik, lichamelijke activiteiten, en omstandigheden die van invloed kunnen zijn. Hoe ongunstiger het risicoprofiel, des te korter de periode waarin een licht verhoogde bloeddruk wordt gemeten.
Met bepaalde apparaten kan men thuis nameten hoe het met de bloeddruk gesteld is en kan je bij twijfel tijdig naar de arts voor een controle gaan. Bij een meting van circa 140/90 mmHg wordt geadviseerd naar een arts te gaan.

Het is niet eenvoudig om een hoge bloeddruk zomaar te herkennen. Veel mensen met een hoge bloeddruk merken er niet eens zoveel van. Het meest voorkomende symptoom van een hoge bloeddruk begint voor veel patiënten met een hoofdpijn in het achterhoofd bij het opstaan in de ochtend. Ook komt duizeligheid voor en een licht gevoel in het hoofd of oorsuizen. Wanneer mensen zich gespannen voelen, is dat niet zozeer een oorzaak van een hoge bloeddruk, maar het gevolg daarvan.

Verlaag de bloeddruk

Er zijn een aantal zaken die je al zelf kunt doen om de bloeddruk op een positieve manier te beïnvloeden. Het heeft veel te maken met je leefstijl. Hieronder volgt een opsomming.

  • Stop met roken

    Het is bekend en het blijft een gezonde beslissing: stoppen met roken. Dat roken schadelijk is voor het lichaam is alom bekend. De vaatvernauwende werking van de nicotine zegt genoeg over de gevolgen voor de bloeddruk. Stoppen met roken staat daarom bovenaan de lijst van acties die je kunt ondernemen om je bloeddruk een goede dienst te bewijzen.

  • Matig alcoholgebruik

    Gebleken is dat een bovenmatig alcoholgebruik een hoge bloeddruk bevorderd. Pas het alcoholgebruik aan en doe er op het gebied van je gezondheid je voordeel mee.

  • Natriumarm dieet

    Uit onderzoek is gebleken dat een verlaging van het zoutgebruik van 25% per dag (2,5 gram) een bloeddrukverlagend effect teweeg brengt.

  • Zorg voor gewichtsverlies

    Mensen die naast overgewicht ook lijden aan een hoge bloeddruk kunnen er zeer veel baat bij hebben als zij vijf kilo weten af te vallen.

  • Ga sporten

    Sporten heeft een bloeddrukverlagend effect. Vooral sporten als zwemmen, fietsen, joggen en Nordic Walking schijnen erg doeltreffend te zijn.

Deze eenvoudige aanpassingen in je leefstijl zouden al moeten leiden tot een normalisering van de bloeddruk. Is dat echter niet het geval, neem dan contact op met je huisarts. Hij kan een op jouw situatie gericht advies geven. In sommige gevallen schrijft de huisarts medicijnen voor.

Tips & Reacties

Deel je eigen tip over hoge bloeddruk

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!